|
Maliye
Bakanlığından:
GELİR VERGİSİ
GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO:
265)
1. Giriş
5615 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi
Kanununda yapılan değişiklikler sonucu vergi sistemimize giren
gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi
uygulaması ile ilgili açıklama ve düzenlemeler bu Tebliğin konusunu
oluşturmaktadır.
2. Yasal Düzenleme
5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun1 2 nci maddesi
ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 32 nci maddesi 01/01/2008
tarihinden geçerli olmak üzere başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
yeniden düzenlenmiştir.
“Asgari geçim
indirimi
Madde 32- Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi
uygulanır.
Asgarî geçim indirimi;
ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi
kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî
ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si,
çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u,
çocukların her biri için ayrı ayrı olmak
üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5’idir.
Gelirin kısmî döneme ait
olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye
isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu
fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi
tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla
bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle
uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade
yapılmaz.
İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri,
mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka
verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş
torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya
tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise,
aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin,
gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas
alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları
aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri
için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden
yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim
tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate
alınır.
Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak
toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla
ikinci fıkrada belirtilen asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya
veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.
Asgarî geçim indiriminin uygulama dönemleri
ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye
Bakanlığınca belirlenir.”
3. Uygulamanın Esasları
Asgari geçim indirimi uygulamasından
ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler
yararlanabilecektir.
Asgari geçim indirimi, ücretin elde edildiği
takvim yılı başında belirlenen 16 yaşından büyük işçiler için
uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;
·
Mükellefin kendisi için %
50’si
·
Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi
için % 10’u
·
Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için %
7,5’i
·
Diğer
çocuklar için % 5’i
olmak üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu
dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu
bulunacak tutarın, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer
alan Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan
oranla çarpılması sonucu bulunacak indirim tutarının 1/12’sinin
aylık olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle
bulunacaktır.
Peşin olarak ödenen ücretler, asgari geçim
indirimi uygulaması yönünden, nakden veya hesaben ödemenin yapıldığı dönemin geliri
sayılacaktır. Örneğin, 01/01/2008
tarihinden önceki dönemde ücretlerin peşin olarak ödenmesi
nedeniyle, bu tarihten sonraki döneme isabet eden ücret gelirleri,
tahakkuk esasının geçerliliği nedeniyle, 01/01/2008 tarihinden önce
elde edilmiş sayıldığından söz konusu ücretler için asgari geçim
indirimi uygulanmayacaktır.
Asgari geçim indirimi tutarının, ücretlinin
aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate
alınmayacaktır.
Asgari geçim indiriminden, ücret gelirlerini
yıllık beyanname ile bildirenler de
yararlanabilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesi
kapsamında değerlendirilen ücret geliri elde edenler, örneğin sosyal
güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların
yönetiminde görevli olanlar da genel hükümlere göre asgari geçim
indiriminden yararlanacaklardır.
Aşağıda sayılan ücret geliri elde edenler
asgari geçim indirimi uygulamasından
yararlanamayacaklardır.
·
Ücretleri diğer ücret kapsamında
vergilendirilen hizmet erbabı,
·
Dar mükellefiyet kapsamında
ücret geliri elde edenler,
·
Başka bir kanun hükmü (3218,
4490, 4691 sayılı kanunlar v.b.) uyarınca
ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar,
·
Ücret
geliri elde etmeyen diğer gerçek kişiler.
4.
Uygulamanın Yürürlüğe Giriş Tarihi
Asgari geçim indirimi uygulaması, 2008
yılından itibaren elde edilecek ücret gelirlerine uygulanmak üzere,
01/01/2008 tarihinden itibaren yürürlüğe
girecektir.
5. Asgari Geçim İndirimi Tutarının
Hesaplanması
Asgari geçim
indirimi (A.G.İ.) tutarı, ücretin elde edildiği takvim yılı başında
geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler
için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarına bu Tebliğin “3.
Uygulamanın Esasları” başlıklı bölümünde yer alan oranların
uygulanması ile bulunan tutarın, gelir vergisi tarifesinin birinci
gelir dilimine karşılık gelen oranla çarpımı sonucu
bulunur.
A.G.İ. Yıllık Tutarı = (Asgari Ücretin Yıllık
Brüt Tutarı x A.G.İ. Oranı) x %15 2
Asgari geçim indirimi yıllık tutarı,
ücretlinin asgari geçim indiriminden bir yıl boyunca faydalanacağı
net menfaattir. Aylık yapılan ücret ödemelerinde ise asgari geçim
indirimi, hesaplanan yıllık tutarın 12’ye bölünmesi suretiyle
uygulanacak ve bir ay içerisinde yararlanılabilecek asgari geçim
indirimi tutarı, yıllık olarak hesaplanan tutarın 1/12’sini
geçemeyecektir.
Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her
ücretli için asgarî ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını
aşamayacak ve yılı içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen
değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate
alınmayacaktır.
Ücretlinin faydalanacağı azami indirim
tutarı, elde ettiği ücret geliri üzerinden hesaplanan gelir vergisi
ile sınırlı olduğundan, mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde
ücretliye herhangi bir iade yapılmayacaktır.
Onsekiz yaşını doldurmuş çocuklardan öğrenimi sona
erenler, öğrenimin sona erdiği ayı takip eden aydan itibaren anne
veya babasının asgari geçim indirimi hesabında dikkate
alınmayacaklardır.
Yıl içinde işyeri veya işvereni değişen
ücretliler, yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde çalışmaya
başladıkları aydan itibaren asgari geçim indiriminden yararlanmaya
devam edeceklerdir.
Örnek 13:
Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi
ile dört çocuğu bulunan bir asgari ücretlinin 2008 yılının Ocak
ayında yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarı aşağıdaki
şekilde hesaplanacaktır. (Ücretlinin 2008/Ocak Ayında Hesaplanan
Gelir Vergisi 71,72 YTL’dir.)
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50x12=)
: 6.750,00 YTL
Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 85
- Mükellefin kendisi için
% 50
- Mükellefin eşi için
% 10
- Mükellefin çocukları için
% 25
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar
(6.750,00x% 85=)
: 5.737,50 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı
(5.737,50x% 15=)
:
860,62 YTL
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si olan (860,62/12=) 71,72 YTL, aylık olarak hesaplanan
gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup
edilecektir.
Bu ücretlinin Ocak ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
: 562,50
YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
: 478,13
YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı
:
71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
:
0,00 YTL’dir.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 71,72 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
403,03 YTL iken 474,75 YTL olmaktadır.
Net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle
çalışanlar da asgari geçim indiriminden yaralanacak olup, hesaplanan
vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarları net ücretleri
ile birlikte ücretliye ödenecektir.
Örnek 2:
Üç çocuğu için nafaka vermekte olan bir baba
01/04/2008 tarihinden itibaren 695 YTL net
ücret sözleşmesi ile özel sektörde çalışmaya başlamıştır. Bu durumda
babanın, 2008/Nisan ayı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50 x
12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 70
- Mükellefin kendisi için
% 50
- Mükellefin çocukları için
% 20
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 70=)
: 4.725,00 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (
4.725,00 x % 15=)
:
708,75 YTL’dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si olan
(708,75 YTL/12=) 59,06 YTL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi
tevkifat tutarından mahsup
edilecektir.
Bu ücretlinin Nisan ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Nisan Ayı Net Ücreti
:
695,00 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Brüt Ücreti
:
970,00 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Tevkifat Matrahı
:
824.49 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Ücretinden
Hesaplanan Gelir Vergisi
:
123,67 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Mahsup Edilecek
A.G.İ. Tutarı
:
59,06 YTL
- 2008 yılı Nisan Ayı Ödenecek Gelir
Vergisi
(123,67-59,06=)
:
64,61 YTL’dir.
Buna göre, işveren Nisan ayından itibaren
mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarı kadar yani 59,06 YTL
ücretliye daha fazla ödeme yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin
net eline geçen tutar 695,00 YTL iken 754,06 YTL olmaktadır.
Ancak, ücretli Nisan ayında işe başladığı
için yıl içinde ücret geliri elde etmediği Ocak, Şubat ve Mart
ayları için asgari geçim indirimi tutarından
yararlanamayacaktır.
Örnek 3:
Eşi çalışan ve iki çocuğu olan bir asgari
ücretlinin 2008 yılı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı
(562,50x12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 65
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin çocukları
için
% 15
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 65=)
: 4.387,50 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (
4.387,50x% 15=)
: 658,13 YTL’dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si olan (658,13/12=) 54,84 YTL, aylık olarak hesaplanan
gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup
edilecektir.
Bu ücretlinin ocak ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
:
562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
:
478,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı
:
54,84 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
(71,72-54,84=)
: 16,88
YTL’dir.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 54,84 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
403,03 YTL iken 457,87 YTL olmaktadır.
Örnek 4:
Bekar olan ve ikinci derece (aylık 280
YTL4) sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir
ücretlinin 2008 yılı asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı
(562,50x12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 50
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 50=)
: 3.375,00 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (
3.375,00 x% 15=)
: 506,25 YTL’dir.
Bu ücretlinin ocak ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
:
562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
:
478,13 YTL
- İkinci Derece Sakatlık İndirimi
:
280,00 YTL
-
Sakatlık İndirimi
Düşüldükten Sonra Kalan Tevkifat
Matrahı
:
198,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
29,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilebilecek A.G.İ.
Tutarı
:
42,19 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
:
0,00 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayında yararlanılacak A.G.İ.
Tutarı
: 29,72
YTL’dir.
Bu ücretlinin gelir vergisi matrahı
hesaplanırken sakatlık indirimi de mahsup edilecek, sakatlık
indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden
hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi
tutarının 1/12’si olan (506,25/12=) 42,19
YTL mahsup edilecektir. Ancak mahsup edilecek tutar, kalan gelir
vergisi tutarını aşamayacağından yalnızca 29,72 YTL’lik kısmı ücretliye ödenecek ve (42,19-29,72=) 12,47 YTL asgari geçim indirimi farkı
diğer dönemlerde de değerlendirilmeyecektir.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 29.72 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
sakatlık indirimi tutarı ile birlikte 445,03 YTL iken 474,75 YTL
olmaktadır.
Örnek 5:
Eşi çalışan ve bir çocuğu bulunan bir asgari
ücretlinin, 2008 Ocak ayında 15 günlük süre çalışması halinde,
asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50 x
12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 57,5
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin çocuğu
için
% 7,5
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 57,5=)
: 3.881,25 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (
3.881,25 x % 15=)
: 582,19 YTL’dir.
Bu ücretlinin ocak ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
:
281,25 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
:
239,06 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
35,86 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı
:
48,52 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
:
0,00 YTL’dir.
Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay
kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim
tutarları esas alınacağından hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si
olan
(582,19/12=) 48,52 YTL’si Ocak ayına ait gelir vergisi tutarından
(35,86 YTL) mahsup edilecektir.
Asgari geçim indirimi tutarı, hesaplanan
gelir vergisi tutarından fazla olamayacağından bu ücretli, asgari
geçim indiriminden 48,52 YTL yerine gelir vergisi tutarı olan 35,86
YTL kadar yararlanacak olup mahsup edilecek kısmın fazla olması
nedeniyle iade yapılmayacaktır.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 35,86 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
201,52 YTL iken 237,38 YTL olmaktadır.
Örnek 6:
Eşi çalışmayan ve çocuğu bulunmayan 850 YTL
brüt maaşla çalışmakta olan bir ücretlinin, 2008 yılı asgari geçim
indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı
(562,50x12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 60
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin eşi için
% 10
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 60=)
: 4.050,00 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı (
4.050 x % 15=)
: 607,50 YTL’dir.
Bu ücretlinin ocak ayı için, asgari geçim
indirimi mahsup işlemi aşağıdaki şekilde
gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
:
850,00 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
:
722,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
108,38 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı
:
50,63 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
(108,38-50,63=)
: 57,75
YTL’dir.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 50,63 YTL ücretliye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
609,02 YTL iken 659,65 YTL olmaktadır.
6.
Medeni Durum ve Eşin
Gelirinin Olmadığının Tespiti
Ücretliler, medeni durumları ve çocuk
sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında Tebliğ ekinde yer
alan “Aile Durumu
Bildirimi” (EK:1) ile işverenlerine bildirimde bulunacaklardır.
Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme,
boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay
içerisinde bildireceklerdir.
Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz
konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle
uygulanacak olup, eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde
çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin
bildirimine dahil edilecektir.
Bu uygulamada eşin çalışmadığı ve herhangi
bir gelirinin olmadığına ilişkin olarak (aksi tespit edilmediği
sürece) ücretlinin beyanı yeterli olacaktır.
Sadece ücret geliri elde eden eş, “çalışmayan
ve herhangi bir geliri olmayan eş” kapsamında
değerlendirilmeyecektir. Bunlar dışındakiler ise çalışmayan ve
herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendirilecek olup,
münhasıran emekli maaşı alanlar da çalışmayan ve herhangi bir geliri
olmayan eş olarak kabul edilecektir.
Örnek 7:
Eşi çalışan ve bir çocuğu bulunan bir baba,
aylık 48,52 YTL asgari geçim indiriminden yararlanmaktadır. 05/04/2008 tarihinde bir çocuğu dünyaya geldiğini
işverenine bildiren bu ücretlinin 2008 yılı Nisan ayı ve takip eden
aylara ilişkin asgari geçim indirimi şu şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50 x 12=)
: 6.750,00 YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 65
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin çocukları için
% 15
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 65=)
: 4.387,50 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı
(3.375,00 x % 15=)
: 658,13 YTL'dir.
Ocak ayı itibariyle hesaplanan yıllık tutarın
1/12'si olan 48,52 YTL, ilk 3 ay (Ocak-Şubat ve Mart ayları) için
aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilirken, doğum
nedeniyle yeni indirim tutarı olan aylık (658,13/12=)
54,84 YTL, kalan 9 ay için aylık olarak hesaplanan gelir vergisi
tevkifatı tutarından mahsup
edilecektir.
Aynı şekilde annenin elde ettiği ücret
gelirine ilişkin asgari geçim indirimi ise; (örneğimizdeki
çocukların sosyal güvenlik yönünden babaya tabi olmaları ve babanın
çalışması nedeniyle) aşağıdaki şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50 x 12=)
: 6.750,00
YTL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
: %
50
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 50=)
: 3.375,00 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı
(3.375,00 x % 15=)
: 506,25 YTL'dir.
Hesaplanan yıllık tutarın 1/12'si olan (506,25/12=) 42,19 YTL, aylık olarak hesaplanan
gelir vergisi tevkifat tutarından mahsup
edilecektir.
Bu durumda, annenin asgari ücretli olarak
çalışması halinde ocak ayı için, asgari geçim indirimi mahsup işlemi
aşağıdaki şekilde gerçekleştirilecektir.
- 2008 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti
:
562,50 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı
:
478,13 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir
Vergisi
:
71,72 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim
İndirimi Tutarı
:
42,19 YTL
- 2008 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi
(71,72-42,19=)
: 29,53
YTL'dir.
Buna göre, işveren mahsup edilen asgari geçim
indirimi tutarı kadar yani 42,19 YTL Anneye daha fazla ödeme
yapacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar
403,03 YTL iken 445,22 YTL olmaktadır.
7.
Asgari Geçim İndirimine Ait Bordronun
Düzenlenmesi
Asgari geçim indirimi bordrosunun
düzenlenmesine ilişkin ilkeler aşağıda
gösterilmiştir.
·
İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum
ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda, her yıl Ocak ayı
itibariyle örneği Tebliğe ekli "Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro"
yu (EK:2) düzenleyeceklerdir.
·
Her bir
ücretlinin yararlanacağı asgari geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda ilgili aya
ait sütunda gösterilecektir.
·
Yıl
içerisinde meydana gelen değişiklikler için ayrı bir bordro düzenlenebileceği
gibi değişiklikler aynı bordro üzerinde de
gösterilebilecektir.
·
Bordro
işveren nezdinde muhafaza edilecek olup, istendiği takdirde yetkililere
ibraz edilecektir.
8.
İşverenlerce Yapılacak İşlemler
8.1. Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce
Yapılacak İşlemler
İşverenler, her yılın Ocak ayında
düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordroda, her aya
ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi
tutarını göstereceklerdir. Mevcut bilgilere göre hesaplanan yıllık
asgari geçim indirimi tutarının her aya isabet eden kısmı, ücret
üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup
edilecektir.
Ücretliye yansıtılacak tutar ücret ödemesinin
yapıldığı dönemde ücret bordrosunda açılan “Asgari Geçim İndirimi”
satırında gösterilecek ve işveren tarafından ilgili aya ilişkin
verilecek muhtasar beyannamede tevkif suretiyle kesilen vergiler
toplamından mahsup edilerek kalan tevkifat
tutarı ödenecektir.
Mahsup edilecek asgari geçim indirimi,
ücretlinin o aydaki ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla
olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım için herhangi bir iade
uygulaması yapılmayacaktır.
Muhtasar beyanname üzerinde asgari geçim
indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için, söz konusu tutarın
mutlak suretle ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir. Ücretlilere
ödenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde bu tutar işverenlerce
muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir
vergisi tevkifatı olarak
addolunacaktır.
Üç aylık dönemler halinde muhtasar beyanname
veren işverenler de her yılın Ocak ayından itibaren asgari geçim
indirimi tutarını her ay ücret ödemesi sırasında ücretliye peşin
olarak ödeyeceklerdir. Örneğin, Ocak-Şubat-Mart dönemine ilişkin
asgari geçim indirimi tutarı,
Nisan ayında verilecek muhtasar beyannamede mahsup konusu
yapılacaktır.
8.2. Muhtasar Beyanname Vermek Zorunda
Olmayan İşverenlerce Yapılacak İşlemler
Genel bütçeye dahil
olan daireler, yaptıkları gelir vergisi tevkifatı için Gelir Vergisi Kanununun 100 üncü
maddesine göre muhtasar beyanname vermemektedir. İşverenler, her
yılın Ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait
bordroda, her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari
geçim indirimi tutarını göstereceklerdir. Bu daireler, hak kazanılan
asgari geçim indirimi tutarını, çalışanlarına ödeyecekleri ücretler
üzerinden tevkif edecekleri vergiden mahsup edecekler, böylece de
ücretlilere, mahsup edilen vergi tutarı kadar ödeme yapılmış
olacaktır.
9.
Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi
Uygulaması
9.1. Tevkifata Tabi
Olmayan Ücret Geliri İçin Yıllık Beyanname Verilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 95 inci maddesi
gereği ücretlerinden vergi tevkif usulü cari olmayan ve bu nedenle
ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan
ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede
hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle
gerçekleştirilecektir.
Asgari geçim indiriminden faydalanmak isteyen
ücretli; Tebliğ ekinde yer alan “Aile Durumu Bildirimi”ni
(EK: 1) doldurarak yıllık beyannameye ekleyecektir.
Öte yandan, tevkifata tabi olmayan ücretlerini yıllık
beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretliler bu beyannameye
diğer gelir unsurlarını da dahil etmeleri
halinde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede beyan edilen ücret
gelirlerine isabet eden vergiden mahsup
edilecektir.
Örnek 8:
Yabancı bir ülke konsolosluğunda çalışan ve
ücret istisnasından yararlanmayan Türk uyruklu bir hizmet erbabı
2008 yıllında 30.000 YTL ücret geliri elde etmektedir. Bu mükellef
aynı zamanda 20.000 YTL işyeri kira geliri elde etmiştir. Hizmet
erbabının eşi çalışmamakta ve bir çocuğu
bulunmaktadır.
Bu gelirleri için 2009 yılında vereceği
yıllık beyannamede asgari geçim indirimi aşağıdaki şekilde
hesaplanacaktır.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50x12=)
: 6.750,00 YTL
Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 67,5
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin eşi için
% 10
-
Mükellefin çocukları
için
% 7,5
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00 x % 67,5=)
: 4.556,25 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı
(4.556,25 x % 15=)
:
683,44 YTL’dir.
Ücret geliri ve işyeri kira geliri nedeniyle
verilen yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı
9.230,00 YTL’dir5. Yıllık beyannamede hesaplanan vergi
toplamından ücret gelirine isabet eden vergi tutarı olan 5.811,50
YTL’den asgari geçim indirimi tutarı olan
683,44 YTL beyanname üzerinden mahsup edilecektir. Böylece yıllık
beyanname ile bildirilen ücret gelirine isabet eden vergiden, asgari
geçim indirimi tutarı mahsup edilerek indirim tutarı ücretliye
yansıtılacaktır.
Diğer taraftan, ücret gelirine isabet eden
vergi tutarının, asgari geçim indirimi tutarından az olması halinde
sadece ücret gelirine isabet eden vergi kadar kısım mahsup edilecek
olup, aşan kısım diğer gelirlere isabet eden vergiden mahsup
edilmeyecektir.
9.2. Birden Fazla İşverenden
Ücret Alınması Dolayısıyla Ücret Gelirinin Yıllık Beyanname İle
Beyan Edilmesi
Asgari geçim indirimi uygulaması işverenler
aracılığıyla gerçekleştirileceğinden tevkifata tabi ücretlerini yıllık beyanname ile
beyan eden ücretliler yıllık beyannamelerinde indirim uygulamasına
ilişkin olarak herhangi bir bildirimde bulunmayacaklardır.
Ücretlerinden vergi tevkifatı yapılan ve işverenler aracılığıyla yıl
içinde asgari geçim indiriminden yararlanan mükelleflerin, tevkifata tabi ücret gelirlerini yıllık
beyannameye dahil etmeleri halinde, beyan
edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden, yıl içinde kendisine
ödenen ücret üzerinden kesilen gelir vergisinin asgari geçim
indirimi mahsup edilmeden önceki tutarı mahsup edilecektir.
Böylelikle kaynakta vergileme sırasında ücretliye ödenmiş olan
asgari geçim indirimi tutarlarının, yıllık beyanname üzerinden
yapılan vergileme sonucunda da ücretlide kalması sağlanmış
olacaktır.
Örnek 9:
Eşi çalışan ve üç çocuğu olan bir ücretli;
birinci işverenden 2008 yılında 24.000 YTL, ikinci işverenden ise
21.000 YTL ücret geliri elde etmiştir. Ücretlerin tamamı tevkif
yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır.
Birden sonraki işverenden alınan ücret
(21.000 YTL), 2008 yılı için geçerli olduğu varsayılan 20.000 YTL’lik beyan sınırını aştığı için, 45.000 YTL’lik ücret gelirinin tamamı beyan
edilecektir.
2008 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt
Tutarı (562,50 x 12 =)
: 6.750,00 YTL
Asgari Geçim İndirimi Oranı
: % 70
-
Mükellefin kendisi
için
% 50
-
Mükellefin çocukları
için
% 20
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (6.750,00
x % 70=)
: 4.725,00 YTL
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı
(4.725,00 x % 15=)
:
708,75 YTL
Asgari geçim indirimi tutarı, ücretlinin yıl
içinde net ücreti hesaplanırken tevkif edilecek vergi tutarından
mahsup edilmek suretiyle mükellefe
yansıtılmıştır.
Yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi
nedeniyle beyanname üzerinden hesaplanan 8.622,50
YTL’lik6 ödenecek gelir vergisinden, asgari geçim
indirimi mahsup edilmeden önceki vergi tevkifatı tutarları toplamı olan (3.803,00 +
3.195,03=) 6.998,00 YTL
beyanname üzerinden mahsup edilecektir. Böylece mükellef, 1.624,50 YTL gelir
vergisi ödeyecektir.
10. Asgari Geçim
İndirimi Uygulamasına İlişkin Diğer Hususlar
10.1.
Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Ücretlilerde Asgari Geçim
İndirimi Uygulaması
Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret
alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek
ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir.
Ücretliler medeni durumu ve çocuk sayısı
hakkında bildirimlerini, en yüksek ücret geliri elde ettikleri
işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini
sağlayacaklardır. En yüksek ücretin hangi işverenden alınacağının
belli olmaması halinde, indirimden yaralanacağı işvereni ücretli
kendisi belirleyecektir. Ücretlinin aynı anda birden fazla
işverenden dolayı asgari geçim indiriminden faydalandığının tespiti
halinde; oluşan vergi ziyaı, ücretliden
cezalı olarak tahsil edilecektir.
10.2. Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik
Hesaplanması Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 341 inci
maddesinde aşağıdaki hükme yer verilmiştir.
"Vergi ziyaı,
mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini
zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden
verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk
ettirilmesini ifade eder.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu
hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin
noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine
sebebiyet vermek de vergi ziyaı
hükmündedir.
Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde
verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut
haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez."
Buna göre, işverenler tarafından hizmet
erbabının ücret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup
edilen asgari geçim indirimi tutarının, o ayki ücretiyle birlikte
ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakden
ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere
yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle
kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile
eksik beyan edilmiş olacaktır.
Bu nedenle, yukarıda belirtilen şekilde
ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi
o ayda eksik beyan edilmiş vergi tevkifatı
olarak kabul edilerek, bu vergiler için de işverenler hakkında
cezalı tarhiyat yapılacaktır.
Tebliğ olunur.
Ekler
1: Aile Durumu Bildirimi
2: Asgari Geçim İndirimine Ait
Bordro
------------------------------
4 2008 yılı için
belirlenen sakatlık indirimi tutarları tebliğin yayımı tarihinde
resmi olarak belirlenmemiş olduğundan, 2007 yılında uygulanan
sakatlık indirimi tutarları dikkate
alınmıştır.
5 (Ücret matrahı:
25.500 YTL + GMSİ Matrahı: 15.000 YTL=) 40.500 YTL gelir vergisi
matrahı üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer
alan vergi tarifesi esas alınarak 9.230,00 YTL gelir vergisi
hesaplanmıştır.
6 İki ücret içinde
SSK primi ödendiği dikkate alınarak gelir vergisi hesap
edilmiştir. |