19 Kasım 2005, Cumhuriyet Bilim Teknik

EN BAŞARILI 23 TÜRK BİLİM İNSANI

Bilim indekslerinde (SCI) yer alan “yayın sayısı” 100’den fazla ve bu yıllara yapılan “atıf sayısı” 1000’den çok olan bilim adamları üzerinde yapılan sayısal incelemenin sonuçları: Bilim dallarına göre dağılımları şöyle: Fizik’te(5), kimya’da (13), biyoloji’de (2), yer bilimleri’nde (1), mühendislik’te (4) ve sağlık bilimleri’nde (5)...

Türkiye’de doğa bilimlerinde başarılı bilim adamı olarak kimleri sayabiliriz? Çalışmalarını başarılı ile yürüten bilim adamlarımızın yayınları üzerinde bazı sayısal sonuçları belirtmenin yararlı olacağını sanıyorum. Yuvarlak ve çarpıcı sayılar olduğu için 100 ve 1000 sayılarına dayanan bir analizin sonuçlarını özetlemek yararlı olabilir.

Bu çalışma, bilim indekslerinde (SCI) yer alan “yayın sayısı” > 100 ve bu yayınları yapılan “atıf sayısı”> 1000 olan bilim adamları üzerinde yapılan bir sayısal bir incelemedir. Bu düzeyde yayın yapan bilim adamı sayısı 30 olup, bilim dallarına göre dağılımı, fizikte (5), kimyada (13), biyolojide (2), yer bilimlerinde(1), mühendislikte(4), sağlık bilimlerinde(5) olduğu görülüyor.

İncelemede yer alan bilim adamlarından 7’si ABD’nin tanınmış üniversitelerinde çalışan 23 profesör, çeşitli yıllarda kendi alanlarından TÜBİTAK ödülü kazanmış, genellikle TÜBA üyesi olarak görev yapıyor. Bu incelemede sözü edilen 23 bilim adamının (atıf/yayın) sayıları Avrupa ortalamasının (9) üstündedir. ABD’de çalışan 7 bin bilim adamı için bu sayının ABD ortalamasının (12.5) üç-beş kat üstünde değerler aldığı biliniyor. Bu araştırmacı grubunun 100’ün üstünde atıf alan 135 makalesi bulunuyor.

Başarılı bilim adamlarının sıralanmasında yayın ve atıf sayıları önemli olmakla beraber, Kaliforniya Üniversitesi fizik profesörü Jorge Hirsch’in önerdiği h-sayısı daha gerçekçi bir değerlendirme sağlıyor. (Örneğin, h-sayısı (20) olan bir bilim adamının en az (20) atıf atmış olan (20) yayını olduğu anlaşılıyor(2). Türkiye’de çalışan 23 bilim adımının ortalama h-sayısı(50)dir. Moleküler biyolojide çalışan bir Türk profesörün h-sayısının(80) olduğu görülüyor.

Yukarıda açıklanan gruplar içinde Türkiye’de ve yurtdışında çalışan 6 öğrencim var. Yetenek ve bilimsel bakımdan eşit düzeyde değerlendirdiğim bu bilim adamlarından ABD’de çalışanların atıflar ve h-sayıları bakımından iki kat etkin olduklarını belirtmeliyim.

Bu nedenle Türkiye’de çalışan yetenekli bilim adamlarına gerekli ilgi ve desteğin sağlanmasında daha titiz davranılması gerekir. Araştırma atmosferinde 20 yıl uğraşı verip h-sayısı (20) olan bilim adamının mesleğinde başarılı olduğu kabul ediliyor. Bu bağlamda, h-sayısı (40) olan bir bilim adamı, büyük araştırma laboratuarlarında çalışan üstün başarılı bir bilim adamıdır. Bu bağlamda, h-sayısı (40) olan bir bilim adamı, büyük araştırma laboratuarlarında çalışan üstün başarılı bir bilim adamıdır.

Amerika Bilimler Akademisine 2005 yılında giren üyelerin ortalama h-sayıları (44)’dür. 1977-2004 yıllarında Nobel Ödülü alan 5 fizikçinin h-sayıları (66) ile (91) arasında değerler alıyor. Moleküler biyoloji konularında Nobel Ödülü için h-sayısının 190’a kadar yükseldiği görülüyor. Türkiye’de çalışanların arasında h-sayıları (33) ve (34) olan iki fizikçinin önde gittikleri görülüyor.

Ancak Nobel Ödülü için Türkiye kaynaklı nitelikli bilimsel yayın sayılarının artması, temel bilimlerde h-sayıları (90)’a yaklaşan bilim adamlarının kendilerini göstermeleri gerekiyor. Bilim adamlarını yeterince destekleyip ödüllendirmeyen bir toplum için erişilmesi zor bir amaç!