21.02.2009, Dünya Gazetesi

Avrupa Topluluğu Üç Boyutlu Telefon Projesi

Günümüz mobil telefon teknolojisi her yerde kullanılabilen ve erişilebilen bir seviyeye geldi. Multimedya mesajlaşma, cep televizyonları ve taşınabilir bir aygıttan yapılan video konferans, teknolojinin günümüzde ne kadar geliştiğinin birer kanıtı; fakat teknolojinin günden güne gelişimi, insanların ihtiyaçlarının teknolojiye bağlı olarak değişimi, mobil uygulamalarda ve yazılım çözümlerinde yenilikler gerektiriyor.

Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve 3DPHONE Projesi Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Tolga Çapın "Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı altında üç yıl sürecek 'Üç-Boyutlu Telefon - 3DPHONE' projesi, gelecek nesil telefonlan için, şu andaki cep telefonlarından çok farklı bir telefon prototipi geliştirmeyi hedefliyor. Bu telefonda, üçüncü boyut için gözlük takmadan, ekrana baktığımızda üç boyutlu resimler, videolar ve görüntüler sanki ekran dışına çıkıyormuş gibi görülecek. Geliştirilecek teknolojiler sayesinde, kullanıcılar aynı ortamdaymış gibi cep telefonlarıyla üç boyutlu videolu telefon konuşması yapabilecek, üç boyutlu fotoğraf/video çekebilecek, cep telefonu uygulamalarıyla üç boyutlu etkileşimde bulunabilecek. Bu eklenecek üçüncü boyut, son yıllarda gittikçe küçülen cep telefonlarının çok daha gelişmiş ve çok farklı bir şekilde kullanılmasını sağlayacak. Bu telefonu, şu anda yeni piyasaya sürülmeye başlanan 3. Nesil telefonların ötesinde, ileri 4. Nesil telefon prototipi olarak düşünebiliriz" diyor.

5 milyon Euro'luk bütçesi var
Avrupa Topluluğu 7. Çerçeve projesi, Bilkent Üniversitesi koordinatörlüğünde ve 6 ülkeden (Almanya, Fransa, İspanya, Finlandiya, Macaristan, Türkiye) araştırma kuruluşları ve şirketlerin katılımıyla 1 Şubatta başlayacak. Yaklaşık 5 milyon Euro'luk bütçesi olan projeye AB'nin sağlayacağı katkı 3,5 milyon Euro. Proje ortakları arasında, İspanya'nın ve dünyanın en büyük cep telefon operatörlerinden birisi olan Telefonica, MP3 ve DVD'lerde kullanılan teknolojilerin mimarı Fraunhofer, yeni nesil medya servisleri alanında en başarılı KOBİ şirketlerinden birisi olan Streamezzo, üç boyutluu holografik ekran üreticisi Holografika ve Finlandiya'nın en iyi üniversitelerinden biri olan Helsinki Üniversitesi de var. Aynca cep telefonu üreticisi Nokia, projeyi detaylı şekilde izleyecek ve geliştirilecek çözümlerin ileri nesil telefonlarda muhtemel kullanımı için ergonomik testler yapacak.

Türk teknolojisinin gelişimi için önemli bir fırsat
Bilkent Üniversitesi'nin de daha önce Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı altında yürüttüğü 3DTV (Üç Boyutlu Televizyon) projesi sayesinde geliştirdiği altyapı, bu projeye destek olacak. Geliştirilecek sistemin ve patendlerin mobil teknoloji alanında etkin şirketlere lisanslanması, Türk bilim ve teknoloji gelişimi için önemli bir fırsat olacak. Ayrıca bu proje ile Avrupa, rakipleri ABD ve Japonya'ya karşı önemli bir üstünlük sağlamış olacak, çünkü bu tür bir üç boyutlu telefon projesi dünyada bir ilk olup, diğer devletlere de yeni ufuklar açacak. Proje kapsamında geliştirilecek patendlerin Sony, Samsung gibi şirketlerin geliştireceği teknolojilere karşı rekabet etmesi bekleniyor. Aynca, yapılacak olan projenin koordinatörlüğünü ve teknik yönetimini Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümünün üstlenmiş olması önemli bir unsur. Bu sayede, Türkiye'nin 4. Nesil mobil telefonları alanında dünya çapında bir yer etmesi umuluyor    

Hangi teknolojiler geliştirilecek
Proje, 3B telefon prototipi üretimi için bütünsel bir çözüm planlıyor. Bu bütünsel çözüm için günümüzdeki mobil teknolojisinin sınırları zorlanarak yeni teknolojiler geliştirilecek, kullanıcıya yepyeni bir deneyim yaşatılacak. Proje kapsamında geliştirilecek teknolojiler arasında:

• 3B görüntü alıp gösterebilen bir telefon deneysel prototipi üretimi
• 3B videolu telefon görüşmesi ve resim çekme için kayıt, sıkıştırma, ve gösterim teknolojileri 
• 3B stereo illüzyonu yaratan görsel uygulamalar (kişisel bilgi yönetimi, kullanıcı arayüzü, 3 boyutlu video vs.)
• Telefonla, i-Pod'dan daha gelişmiş kullanıcı arabirimleri geliştirilmesi  Geliştirilen telefon prototipinin ergonomik ve kullanılabilirlik deneyleri

Geliştirilen 3B telefon prototipi üzerinde şu uygulamaların deneyleri yapılacak:

• Eğlence uygulamaları (örn. 3B filmler, üç boyutlu televizyon) 
• 3B telefon görüşmeleri
• 3B kullanıcıyı içine alan (İngilizce: Immersive) oyunlar ve sanal gerçeklik ortamları 
• 3B kişisel bilgi yönetimi uygulamaları (3B takvim, medya oynatıcısı) 
• 3B harita uygulamaları